Wartość Programu
Program dla Śląska jest dokumentem realnym. Nie zawiera listy życzeń, tylko poprzedzone wewnątrz- oraz międzyresortową weryfikacją i uzgodnieniami przedsięwzięcia możliwe do realizacji. Program ma charakter otwarty, co oznacza, że stale poszukiwane są nowe przedsięwzięcia, które można włączyć do Programu. W chwili ogłoszenia Program zawierał 73 przedsięwzięcia o łącznej wartości ok. 42 mld zł. Dotychczas (stan na wrzesień 2018 r.) zidentyfikowano jednak czternaście nowych przedsięwzięć o szacowanej wartości ok. 13 mld zł, dzięki czemu łączna wartość Programu wzrosła do 55 mld zł. Ponadto Program oferuje wpisujące się w jego cele działania realizowane w ramach ogólnokrajowego wsparcia, z których z racji na strukturę wsparcia i beneficjentów korzystają podmioty z województwa śląskiego. Jest to kwota rzędu ok. 5 mld zł.
Dla przejrzystości Programu, przedsięwzięcia w nim zawarte podzielone zostały na trzy kategorie: kluczowe, horyzontalne i studialne. Przedsięwzięcia kluczowe to wsparcie bezpośrednio ukierunkowane na realizację celów postawionych w Programie. Kategoria ta obejmuje m.in. koperty finansowe, dedykowane działania, bezpośrednie inwestycje na Śląsku czy też lokowanie instytucji. Przedsięwzięcia horyzontalne to działania realizowane w ramach ogólnokrajowego wsparcia, zidentyfikowane jako wpisujące się w cele Programu dla Śląska. Przedsięwzięcia studialne obejmują z kolei projekty zarówno doradcze, jak i koncepcyjne, związane z wypracowaniem modelowych rozwiązań instytucjonalno-organizacyjnych czy z przygotowaniem projektów inwestycyjnych (m.in. analizy wykonalności i racjonalności, dokumentacja techniczna).
Program dla Śląska ma na celu doprowadzenie w perspektywie długoterminowej do zmiany profilu gospodarczego regionu i stopniowe zastępowanie tradycyjnych sektorów gospodarki, takich jak górnictwo i hutnictwo, nowymi przedsięwzięciami w sektorach bardziej produktywnych, innowacyjnych i zaawansowanych technologicznie. Poniższa tabela przedstawia główne cele w ramach Programu wraz z wartością przedsięwzięć w ramach poszczególnych celów oraz głównymi instytucjami odpowiedzialnymi za ich realizację.
| Cel w ramach programu dla Śląska | Łączna wartość przedsięwzięć | Główne instytucje odpowiedzialne za realizacje przedsięwzięć |
| Cel 1: Wzrost innowacyjności przemysłu i inwestycji rozwojowych w regionie | 2 067 mln zł |
|
| Cel 2: Zwiększenie aktywności zawodowej i podniesienie kwalifikacji mieszkańców regionu | 934 mln zł |
|
| Cel 3: Poprawa jakości środowiska przyrodniczego | 13 723 mln zł |
|
| Cel 4: Rozwój i modernizacja infrastruktury transportowej | 21 781 mld zł |
|
| Cel 5: Wykorzystanie potencjału województwa śląskiego w celu zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju oraz rozwój innowacji w energetyce | 11 779 mln zł |
|
| Cel 6: Poprawa warunków rozwojowych miast województwa śląskiego | 4 997 mln zł |
|
Jakie są najważniejsze przedsięwzięcia przewidziane do realizacji w ramach Programu?
W ramach celu poświęconemu innowacyjności i przedsiębiorczości wartymi podkreślenia przedsięwzięciami są programy sektorowe Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBR), wspierające branże spójne z profilem regionu, które dotyczą:
- INNOSTAL (zwiększenie konkurencyjności i innowacyjności przemysłu stalowego)
- InnoNeuroPharm (wzrost konkurencyjności i innowacyjności polskiego sektora farmaceutycznego, w tym neuromedycyny)
- INNOMED (podniesienie konkurencyjności branży medycznej i zwiększenie dostępności do produktów medycznych zaawansowanych technologii)
- INNOMOTO (wzrost konkurencyjności i innowacyjności branży motoryzacyjnej)
- PBSE (innowacje w sektorze elektroenergetycznym, ograniczenie poziomu emisji zanieczyszczeń generowanych przez przedsiębiorstwa z tego sektora itd.)
- IUSER (zwiększenie konkurencyjności międzynarodowej sektora producentów inteligentnych urządzeń i systemów do generacji energii)
Dla regionu ważne jest szczególnie zwiększanie adaptacyjności i dostosowanie do rynku pracy. Wsparcie przeznaczone jest zwłaszcza dla osób młodych poniżej 29 roku życia. Obejmuje m.in. indywidualne doradztwo zawodowe, czy planowanie kariery i pomoc w znalezieniu pracy. Dopełnieniem jest kompleksowe wsparcie śląskich uczelni wyższych związane z tworzeniem i realizacją nowych kierunków studiów odpowiadających na aktualne potrzeby społeczno-gospodarcze. Na te zadania przeznaczone łącznie prawie 900 mln zł w Programie Operacyjnym Wiedza Edukacja Rozwój.
Kluczowymi przedsięwzięciami dla regionu w zakresie poprawy jakości środowiska przyrodniczego jest ograniczenie niskiej emisji (działanie 1.7 w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020), które dotyczy m.in. efektywności energetycznej w sektorze mieszkaniowym tj. głębokiej i kompleksowej modernizacji energetycznej wielorodzinnych budynków mieszkaniowych oraz przebudowy sieci dystrybucji ciepła i chłodu na cele komunalno-bytowe. Na tzw. ostatniej prostej zabezpieczone zostało ok. 80 mln zł w Programie Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko wyłącznie na Śląsk na projekty dotyczące rekultywacji i rozwoju terenów zieleni w miastach. Ponadto dzięki rządowemu programowi „Czyste powietrze” w ciągu najbliższych 11 lat szacuje się, że na Śląsk trafi dodatkowe 10,7 mld zł na walkę ze smogiem.
Cel nr 4 obejmuje inwestycje drogowe, kolejowe, śródlądowe oraz mniejsze zadania drogowe, które będą realizowane na podstawie Programu Budowy Dróg Krajowych i Autostrad, czy Krajowego Programu Kolejowego. Są to inwestycje, które nie zostały rozpoczęte i będą realizowane w najbliższych latach, w tym kolejne odcinki A1 czy S1 (na etapie przetargu lub skierowane do realizacji).
Działania z obszaru energetyki dotyczą m.in. sektora górnictwa i będą uwzględniały „Program dla sektora górnictwa węgla kamiennego” przygotowany w Ministerstwie Energii. Wśród kluczowych inwestycji znajdują się odtworzenie dwóch kopalni i projekt „Inteligentnej kopalni” oraz szereg projektów zgłoszonych przez stronę społeczną.
W ramach celu dotyczącego poprawy warunków rozwojowych śląskich miast Program nawiązuje do utworzonej w tym roku na podstawie specjalnej ustawy Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Oprócz tego wskazuje się inne ważne instrumenty takie jak „Pakiet dla miast średnich” czy rządowy programu „Mieszkanie Plus”. Program uwzględnia również zgłoszone w trakcie spotkań konsultacyjnych propozycje projektów z obszaru medycyny.
System zarządzania i realizacji
Sprawne i efektywne wdrożenie Programu zapewnia czytelny system realizacji z przypisanymi rolami dla poziomu krajowego tj. właściwych ministerstw i instytucji krajowych, poziomu regionalnego, ze wskazaniem na szczególną rolę Wojewody Śląskiego jako organu administracji rządowej w regionie. Podkomitet ds. Programu dla Śląska działający w ramach Komitetu Koordynacyjnego Polityki Rozwoju (poziom krajowy) oraz Komitet sterujący przy Wojewodzie Śląskim (poziom regionalny) zapewnią sprawną koordynację, monitoring przygotowania i wdrożenia przedsięwzięć. Uwzględnienie dodatkowych aktywnych graczy takich jak Wojewódzka Rada Dialogu Społecznego, Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A. czy Polski Fundusz Rozwoju wzmocni powiązanie współpracę administracji z podmiotami niepublicznymi i dbającymi o rozwój regionu.
Aktualności
Konferencja nt. stanu realizacji Programu
Dn. 19 września 2018 r. w siedzibie Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego odbyła się konferencja nt. Programu dla Śląska z udziałem m.in. Premiera RP, Ministra Inwestycji i Rozwoju oraz Wojewody Śląskiego. W trakcie konferencji omówiono dotychczasowy stan realizacji Programu w poszczególnych obszarach tematycznych, a także ogłoszono nowe przedsięwzięcia włączone do Programu. Wg stanu na koniec sierpnia 2018 r. dzięki wdrażaniu Programu zrealizowanych bądź w trakcie realizacji jest już 671 indywidualnych projektów o łącznej wartości 9,31 mld zł. Z kolei zabezpieczonych na realizację Programu zostało już ponad 21 mld zł.
Inauguracyjne posiedzenie Podkomitetu
W dn. 28 lutego 2018 r. odbyło się pierwsze posiedzenie Podkomitetu ds. Programu dla Śląska (w ramach Komitetu Koordynacyjnego Polityki Rozwoju) z udziałem kierownictwa MIiR – Ministra Jerzego Kwiecińskiego oraz Wiceminister Andżeliki Możdżanowskiej. W skład Podkomitetu wchodzą przedstawiciele kluczowych resortów, instytucji centralnych (Polski Fundusz Rozwoju, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej) oraz partnerów regionalnych (Wojewoda, Urząd Marszałkowski, przedstawiciele Wojewódzkiej Rady Dialogu Społecznego oraz Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej). Posiedzenie otworzył Minister Jerzy Kwieciński, który podkreślił ważną rolę Programu dla Śląska w rozwoju społeczno-gospodarczym regionu oraz wyraził determinację w zakresie realizacji przedsięwzięć zawartych w Programie.
W trakcie spotkania zaprezentowane zostały najważniejsze założenia Programu oraz system jego monitorowania i wdrażania, z podkreśleniem ważnej roli Podkomitetu, a także Komitetu Sterującego przy Wojewodzie Śląskim. Omówiono też planowane do podjęcia w najbliższym czasie działania – wśród których kluczowe ma być opracowanie na początku kwietnia „Raportu otwarcia” informującego o aktualnym stanie realizacji przedsięwzięć. Wśród tematów jakie pojawiły się w trakcie dyskusji, oprócz omówienia oczekiwań partnerów regionalnych, dużo miejsca poświęcono też zagadnieniu smogu w województwie śląskim. W najbliższym czasie planowana jest dyskusja na temat działań na rzecz poprawy jakości powietrza w regionie, m.in. w kontekście ogłoszonego niedawno przez Premiera Mateusza Morawieckiego oraz wiceministra przedsiębiorczości i technologii Piotra Woźnego rządowego programu termomodernizacji.
Pliki do pobrania
Program dla Śląska (PDF 2 MB)
Raport na temat stanu wdrażania Programu dla Śląska (wrzesień 2018) (PDF 1 MB)